Tết Đoan Ngọ cúng gì? Cách cúng Tết Đoan Ngọ đúng và đầy đủ nhất

Lễ cúng Tết Đoan Ngọ diễn ra vào ngày 5 tháng 5 âm lịch, với thời gian cúng tốt nhất là giờ Ngọ (từ 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều). Mâm cúng truyền thống thường gồm cơm rượu nếp, vải, mận và các món khác, tùy theo phong tục vùng miền và điều kiện của từng gia đình. Để biết chi tiết cách chuẩn bị mâm cúng và bài văn khấn Tết Đoan Ngọ, mời bạn tham khảo bài viết của Phổ Nghi Hương dưới đây!

1. Tết Đoan Ngọ là gì? Ý nghĩa của ngày Tết Đoan Ngọ

Tết Đoan Ngọ, còn gọi là Tết Đoan Dương hay Tết Giết sâu bọ, là một trong những ngày Tết truyền thống quan trọng của người Việt, diễn ra vào mùng 5 tháng 5 âm lịch. Theo quan niệm dân gian, đây là thời điểm sâu bọ sinh sôi gây hại cho sức khỏe, cần được tiêu diệt.

Không chỉ ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được tổ chức tại các quốc gia Á Đông như Trung Quốc, Triều Tiên và Hàn Quốc, gắn liền với chu kỳ tuần hoàn của thời tiết.

Nguồn gốc và ý nghĩa Tết Đoan Ngọ:

Theo truyền thuyết Việt Nam, ông Đôi Truân đã giúp người dân diệt trừ sâu bọ bằng cách dâng lễ cúng đơn giản gồm trái cây, bánh tro và một số động tác thể dục. Từ đó, dân làng lập nên Tết Đoan Ngọ để tưởng nhớ công ơn của ông và dâng cúng tổ tiên.

Ngoài ý nghĩa trừ tà, phòng bệnh, Tết Đoan Ngọ còn thể hiện mong ước về mùa màng bội thu. Người dân thường dâng cúng trái cây và phẩm vật để bày tỏ lòng biết ơn với tổ tiên, biểu tượng cho sự gắn kết giữa con người, thiên nhiên và tín ngưỡng trong văn hóa Việt Nam.

Năm 2024, Tết Đoan Ngọ diễn ra vào ngày 5 tháng 5 âm lịch, rơi vào thứ hai, ngày 10 tháng 6 năm 2024 theo lịch dương. Trong ngày Tết Đoan Ngọ, các gia đình Việt thường dâng lên tổ tiên và thần linh mâm cúng với những lễ vật truyền thống. Đặc biệt, mọi người sẽ “diệt sâu bọ” bằng cách thưởng thức rượu nếp, cơm nếp cùng các loại trái cây như mận, vải ngay khi vừa thức giấc.

2. Cúng Tết Đoan Ngọ vào giờ nào?

Giờ Ngọ (11 giờ trưa – 1 giờ chiều): Đây là thời điểm lý tưởng nhất để thực hiện lễ cúng Tết Đoan Ngọ. “Ngọ” trong tên Tết Đoan Ngọ tượng trưng cho giữa trưa, khi mặt trời lên cao nhất và dương khí đạt đỉnh điểm. Người xưa tin rằng, đây là lúc năng lượng tích cực dồi dào nhất, giúp xua đuổi tà ma, bệnh tật, và mang lại may mắn cho gia đình.

Giờ chính Ngọ (12 giờ trưa): Trong khung giờ từ 11 giờ đến 1 giờ chiều, giờ chính Ngọ (12 giờ trưa) được coi là thời điểm tốt nhất để cúng Tết Đoan Ngọ. Lúc này, mặt trời ở vị trí cao nhất, tượng trưng cho sự thịnh vượng và phát triển. Cúng vào thời điểm này được cho là giúp gia chủ cầu được ước thấy, thu hút tài lộc và may mắn.

Theo quan niệm dân gian một số giờ cần tránh không nên thực hiện cúng Tết Đoan Ngọ gồm: Sau 6 giờ tối, sau giờ Ngọ (sau 1 giờ chiều)12 và vào nửa đêm (24 giờ)

Nếu không cúng vào giờ Ngọ, bạn có thể linh hoạt chọn các thời gian khác trong ngày tùy thuộc vào điều kiện của gia đình, miễn là giữ sự thành tâm trong việc Cúng Tết Đoan Ngọ

3. Mâm cúng Tết Đoan Ngọ chuẩn 3 miền

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ thường bao gồm các lễ vật truyền thống như vải, mận, rượu nếp, bánh tro, hương nhang, hoa, vàng mã… Tùy thuộc vào văn hóa, phong tục của từng vùng miền mà mâm cúng còn có thêm thịt vịt, chè trôi nước,…

3.1 Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Bắc

Trong lễ cúng Tết Đoan Ngọ tại miền Bắc, mâm cúng thường gồm hương, hoa, vàng mã và trái cây như mận, dưa hấu, chuối, và hồng xiêm. Đặc biệt, ba vật phẩm không thể thiếu là bánh tro, rượu nếp, và cơm rượu nếp cái hoa vàng.

• Rượu nếp: Rượu nếp là một lễ vật quan trọng trong Tết Đoan Ngọ. Theo truyền thống, người xưa tin rằng uống rượu nếp giúp diệt sâu bọ trong cơ thể và ngăn ngừa bệnh tật.
• Cơm rượu nếp cái hoa vàng: Miền Bắc nổi tiếng với cơm rượu nếp cái hoa vàng, một món đặc sản khó tìm ở nơi khác. Ở một số địa phương, cơm rượu nếp cẩm cũng được dùng trong mâm cúng.
• Bánh tro: Bánh tro được làm từ gạo nếp ngâm trong nước tro và gói trong lá chuối. Món ăn này có vị thanh mát, dễ ăn, ngon hơn khi ăn cùng đường hoặc mật. Bánh tro giúp giải nhiệt và hỗ trợ điều trị một số bệnh.

3.2 Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Trung

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở miền Trung thường có các món truyền thống như bánh ú tro, chè kê, xôi, thịt heo quay, và trái cây tươi.

• Cơm rượu: Cơm rượu miền Trung được lên men truyền thống, miếng nhỏ, vuông vức, chín mềm và đậm đà hương vị.
• Thịt vịt: Thịt vịt là món phổ biến trong mâm cúng, vì người dân tin rằng nó giúp làm mát cơ thể, giải nhiệt, bổ máu và hỗ trợ tiêu hóa.
• Chè kê: Ở Quảng Nam, chè kê là món không thể thiếu trong mâm cúng. Nấu từ hạt kê, chè có độ mềm mịn, vị ngọt nhẹ và thơm dịu, mang đến hương vị đặc trưng cho Tết Đoan Ngọ.

3.3 Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Nam

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Nam gồm các món đặc trưng như cơm rượu, bánh ú Bá Trạng, và chè trôi nước, thường ăn cùng nước đường gừng và nước cốt dừa.

• Cơm rượu: Cơm rượu miền Nam được vo tròn thành từng viên nhỏ, ngâm với nước đường ngọt dịu, tạo hương vị giống xôi chè ở miền Bắc.
• Bánh ú Bá Trạng: Bánh ú Bá Trạng lớn hơn bánh tro, làm từ gạo nếp nhồi nhân, luộc hoặc hấp. Bánh có thể gói trong lá sen hoặc lá chuối, mỗi loại lá mang đến hương vị đặc trưng riêng.
• Chè trôi nước: Chè trôi nước gồm viên bột nếp trắng nhân đậu xanh, dùng kèm nước đường và nước cốt dừa. Người miền Nam tin rằng chè trôi nước giúp diệt sâu bọ và mang lại may mắn.

4. Gợi ý một số mâm cúng Tết Đoan Ngọ đẹp, đầy đủ

Phổ Nghi Hương xin gửi đến bạn hình ảnh một số mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ đẹp, đầy đủ được chúng tôi sưu tầm từ hội Yêu Bếp trên Facebook:

5. Văn khấn Tết Đoan Ngọ trong nhà

Ngoài việc chuẩn bị mâm cúng chỉnh chu, việc đọc văn khấn dâng lên bề trên cũng rất quan trọng để lễ cúng diễn ra suôn sẻ và trọn vẹn. Dưới đây là bài cúng Tết Đoan Ngọ, được trích từ “Văn khấn cổ truyền Việt Nam.” Người cúng sẽ đốt 9 ngọn nến, thắp 9 nén nhang, quỳ lạy 9 lạy và đọc bài văn khấn sau:

6. Văn khấn Tết Đoan Ngọ ngoài trời

7. Mâm cúng Tết Đoan Ngọ đặt ở đâu?

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ nên đặt tại bàn thờ trong nhà, ở nơi trang nghiêm và sạch sẽ. Gia chủ có thể chọn cúng trong nhà hoặc ngoài sân, nhưng hiện nay hầu hết các gia đình chỉ cúng trong nhà.

8. Cúng Tết Đoan Ngọ cần lưu ý gì?

Để lễ cúng Tết Đoan Ngọ diễn ra thuận lợi và tránh xui xẻo, gia chủ cần lưu ý 9 điểm sau:

1. Giữ giày dép ngăn nắp, tránh lộn xộn để ngăn tà khí vào nhà.
2. Không mua các vật phẩm có hình thù kỳ quái trong ngày này, tránh dừng chân ở những mơi u ám như nhà hoang, miếu đình hoang
3. Không để đánh rơi tiền: Đánh rơi tiền trong ngày này có thể là dấu hiệu mất tài lộc và giảm tài vận.
4. Tránh đi du lịch trong ngày này vì  có thể đem lại xui xẻo và giảm vận may của gia đình.
5. Nên cúng vào giờ chính Ngọ (12h trưa ngày 5/5 âm lịch). Nếu không thể, có thể cúng sớm hơn, nhưng tránh cúng sau giờ Ngọ.
6. Chọn thực phẩm tươi ngon, sạch sẽ, ưu tiên đặc sản địa phương hoặc món có sẵn trong nhà.
7. Không Ăn Trước Khi Cúng: Cả gia đình nên đợi sau khi cúng xong, cùng quây quần bên mâm cỗ rồi mới thưởng thức.
8. Người cúng cần mặc trang phục chỉnh tề, thể hiện sự thành kính.
9. Tránh Nhìn Vào Gương Lúc Nửa Đêm: Dân gian tin rằng nhìn gương vào đêm Tết Đoan Ngọ có thể gây thị phi.
10. Nếu ở khách sạn, tránh chọn phòng đầu tiên hoặc cuối cùng dọc hành lang để tránh năng lượng tiêu cực.

9. Một số câu hỏi thường gặp khi cúng Tết Đoan Ngọ

Tết Đoan Ngọ doanh nghiệp có cúng không?

Doanh nghiệp có cúng Tết Đoan Ngọ không? Câu trả lời là Có. Đây là truyền thống lâu đời của người Việt, doanh nghiệp cúng vào các ngày lễ, ngày đầu tháng hay đầu năm nhằm mục đích tạo niềm tin và sự may mắn cho hoạt động kinh doanh, công việc làm ăn hanh thông, thịnh vượng hơn..

Tết Đoan Ngọ cúng gì cho Ông Địa, Thần Tài?

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ cúng Ông Địa và Thần Tài giống hệt mâm cúng tổ tiên. Mâm cỗ có thể khác nhau tùy theo điều kiện gia đình, phong tục vùng miền nhưng không thể thiếu những món cơ bản như:

• Hoa tươi
• Vàng mã
• Hương nhang, đèn
• Nước
• Rượu
• Xôi, chè
• Bánh tro/ bánh ú
• Cơm rượu nếp
• Trài cây theo mùa (vải thiều, mận, chôm chôm,..)

Hy vọng những chia sẻ về nguồn gốc, ý nghĩa và cách thực hiện nghi lễ cúng Tết Đoan Ngọ cùng những lưu ý kiêng kỵ đã giúp bạn có thêm kiến thức về ngày Tết truyền thống này. Phổ Nghi Hương chúc bạn và gia đình đón một Tết Đoan Ngọ an lành, may mắn và tràn đầy niềm vui!